Động cơ xe điện là gì? Phân loại và ứng dụng phổ biến nhất!

Ô tô, xe máy, xe đạp, xe nâng,… chạy điện đều sử dụng động cơ điện. Vậy động cơ xe điện là gì? Chúng có tính ứng dụng như thế nào? Dưới đây là giải đáp chi tiết cùng thông tin hữu ích cho nhiều người.

1. Động cơ xe điện là gì?

Động cơ điện (còn gọi là motor điện hay mô tơ điện) là máy điện dùng để chuyển đổi năng lượng điện sang năng lượng cơ học. Đây là một trong những thiết bị được sử dụng phổ biến hiện nay với tính ứng dụng cao. Thông thường, các loại động cơ điện đều hoạt động theo hiệu ứng điện từ. Tuy nhiên, một số ít là động cơ áp điện hoạt động dựa trên hiệu ứng áp điện. Chúng thường là động cơ cỡ nhỏ hoặc siêu nhỏ.Trong số những ứng dụng điển hình thì động cơ điện sử dụng cho nhiều loại xe cộ.

Động cơ xe điện là động cơ được sử dụng cho các loại xe chạy bằng điện như: ô tô điện, xe máy điện, xe đạp điện và đặc biệt là xe nâng điện. Chúng giúp dự trữ nguồn năng lượng và biến đổi chúng thành hoạt động của xe.

2. Cách phân loại động cơ điện

Có thể phân loại động cơ điện theo nhiều cách khác nhau, trong đó có 2 cách điển hình như sau:

Cách 1: Dựa theo dòng điện

• Động cơ 1 pha (động cơ điện 1 chiều): ​​Đây là loại động cơ dây quấn stato chỉ có 1 cuộn dây pha, còn nguồn cấp là 1 dây pha và 1 dây nguội. 
• Động cơ 3 pha: Đây là động cơ hoạt động khi dòng điện xoay chiều 3 pha đi qua, phần dây quấn stator sẽ tạo nên 1 trường quay rotating magnetic field. Lúc này, dòng điện được tạo ra bên trong các thanh dẫn của bộ phận roto lồng sóc và chúng sẽ bắt đầu quá trình quay.

Cách 2: Phân loại dựa theo thực tế

• Động cơ đồng bộ
• Động cơ không đồng bộ: Bao gồm động cơ không đồng bộ 3 pha, 1 pha.

Cách 3: Dựa theo ứng dụng của động cơ

Tùy thuộc vào tính ứng dụng của động cơ mà có thể phân chia thành nhiều loại, điển hình như:

• Động cơ xe điện
• Động cơ máy móc
• Động cơ thiết bị điện tử…

3. Cấu tạo của động cơ xe điện

Mỗi loại động cơ điện sẽ có cấu tạo khác nhau. Trong đó, cấu tạo chung điển hình bao gồm 2 loại cấu tạo sau:

Loại 1: Bao gồm 2 phần là phần đứng yên và phần chuyển động, cụ thể:

• Phần đứng yên (Stato): Vỏ stato được làm bằng vật liệu thép đúc,có vai trò bảo vệ mạch từ cùng với tấm chắn để đảm bảo stato được cố định trong cấu trúc động cơ. Lõi stato được làm từ sắt nõn, có cấu tạo tương tự với lõi stato của máy điện dị bộ dây quấn, phần ứng như dây quấn 3 pha của máy điện dị bộ.
• Phần chuyển động (Roto): Có lõi thép được làm bằng các lá thép được xử lý kỹ thuật điện. Thanh dẫn được làm bằng vật liệu đồng hoặc nhôm và kết hợp với vòng đoản mạch gồm 2 vòng được đặt ở 2 đầu của roto.

Loại 2: Cấu tạo chung của động cơ xe điện nhìn chung được thiết kế khép kín, thường đặt ở phía sau bánh xe điện và có khả năng chống nước. Động cơ liền khối với vành xe. Thông thường động cơ xe điện được chia làm 2 phần: Phần vỏ và phần lõi.

• Phần vỏ: Nằm ở phía ngoài và có vai trò bao bọc, bảo vệ động cơ khỏi những tác động từ yếu tố bên ngoài. Đồng thời mặt trong được trang bị nam châm giúp động cơ có thể quay khi dòng điện đi qua lõi.
• Phần lõi động cơ: Sử dụng chất liệu đồng để tạo thành cuộn, lõi có trục động cơ và mắt động cơ.

Như thông tin đã cập nhật phía trên thì phần lớn các loại động cơ điện đều hoạt động dựa theo nguyên lý điện từ. Tuy nhiên, một số ít cũng hoạt động theo nguyên lý khác như lực tĩnh điện, hiệu ứng điện áp.

4. Các loại động cơ xe điện điện phổ biến hiện nay

Tùy theo loại xe mà có nhiều loại động cơ xe điện khác nhau, dưới đây là một số loại điển hình:

4.1 Động cơ xe nâng điện

Mỗi loại xe nâng sẽ sử dụng động cơ điện khác nhau. Bên cạnh việc sử dụng pin ắc quy làm nguồn điện cho xe nâng thì một số loại động cơ xe điện được sử dụng phổ biến cho xe nâng hàng hiện nay bao gồm:

• Động cơ điện AC: Sử dụng lực kéo và vận thăng cho phép xe nâng điện làm việc bền bỉ, liên tục, mạnh mẽ và nâng hàng an toàn. Bên cạnh đó, chúng giúp tăng tốc mượt mà và hiệu suất di chuyển và mô-men xoắn tuyệt vời được cung cấp bởi hệ dẫn động bánh trước AC, kết hợp với phanh tái tạo để xử lý tải hiệu quả.
• Điện xoay chiều nam châm vĩnh cửu
• Động cơ DC
• Động cơ đồng bộ và không đồng bộ,…

Tuỳ thuộc vào thiết kế của xe nâng điện cũng như cải tiến kỹ thuật mà sử dụng các loại động cơ xe điện, mô tơ điện (motor điện) khác nhau. Nhìn chung chúng đều giúp xe nâng có thể vận hành ổn định, mạnh mẽ, bền bỉ, di chuyển và nâng đỡ hàng hoá một cách nhanh chóng, an toàn.

4.2 Động cơ ô tô điện

Những loại động cơ xe điện được sử dụng nhiều cho ô tô hiện nay phải kể đến như:

• Động cơ một chiều (DC Motor): Hoạt động với dòng điện một chiều. Đây là loại động cơ thích hợp cho ứng dụng cần điều khiển tốc độ, momen khi công nghệ bán dẫn và kỹ thuật điều khiển chưa phát triển.Tuy nhiên, nhược điểm là chúng cần chổi than và bộ vành góp. Vì vậy, động cơ này không phù hợp với điều kiện nóng ẩm, bụi bặm dẫn tới tuổi thọ thấp.
• Động cơ BLDC motor – động cơ một chiều không chổi than (Brushless DC motor): Đây là loại động cơ đồng bộ nam châm vĩnh cửu, có mật độ công suất, khả năng sinh mômen cao.
• Động cơ IM không đồng bộ (Induction Motor): Loại động cơ xe điện này hoạt động với tốc độ quay của Roto chậm hơn so với tốc độ quay của từ trường Stator.
• Động cơ IPM – động cơ đồng bộ nam châm vĩnh cửu chìm (Interior Permanent Magnet Motor): Loại động cơ này hiện đang có tính ứng dụng cao bởi nhiều tính năng ưu việt. Động cơ đồng bộ nam châm vĩnh cửu chìm có khả năng sinh mômen rất cao, cho phép điều chỉnh tốc độ và hiệu suất hoạt động tốt nhất.
• Động cơ SRM từ trở thay đổi (Switched Reluctance Motor): Đây là động cơ có ưu thế về độ bền vững cơ khí, thiết kế ở dải tốc độ có thể lên tới hàng chục nghìn vòng/phút. Đồng thời, nguyên lý vận hành đơn giản. Tuy nhiên, chúng lại khó điều khiển với xe ô tô điện chất lượng quá cao.
• Động cơ SynRM từ trở đồng bộ (Synchronous Reluctance Motor): Có cấu trúc stator giống động cơ xoay chiều thông thường và cũng được sử dụng khá phổ biến với các dòng ô tô điện.

5. Ứng dụng của động cơ xe điện

Như thông tin đã đề cập phía trên thì tính ứng dụng của động cơ điện rất lớn, hầu hết trong các lĩnh vực của đời sống điển hình như: 

• Động cơ điện được ứng dụng trong trong các vật dụng, thiết bị sinh hoạt hàng ngày như lò vi sóng, lò nướng, thiết bị điện tử, công nghệ, tủ lạnh, máy giặt, máy bơm nước, máy hút bụi,…
• Ứng dụng trong các loại máy móc quan trọng, thiết yếu của ngành xây dựng như máy kéo, máy xúc, máy khoan, máy tiện, máy trộn,…
• Động cơ điện được dùng trong các phương tiện vận chuyển, đặc biệt trong các đầu máy xe lửa.
• Ứng dụng trong lĩnh vực công nghệ thông tin, điển hình là các thiết bị máy tính: Động cơ điện được sử dụng trong các ổ cứng, ổ quang (chúng là các động cơ bước rất nhỏ).

Đây là ứng dụng chung của động cơ điện, vậy động cơ xe điện thì sao? Theo đó, động cơ xe điện được ứng dụng nhiều trong việc vận hành của:

• Ô tô điện
• Xe máy điện
• Xe đạp điện
• Các loại xe phục vụ xây dựng
• Đặc biệt là xe nâng điện.

Tuỳ thuộc vào mỗi loại xe điện mà thích hợp với những động cơ khác nhau và nguyên lý hoạt động của chúng theo đó cũng khác nhau. Đây cũng là vấn đề mà người mua cần lưu ý khi tìm hiểu về sản phẩm nào đó. Việc nắm rõ động cơ của sản phẩm có thể hiểu rõ về khả năng vận hành cũng như ưu thế, nhược điểm của loại xe đó.

6. Tuổi thọ của động cơ xe điện

Đây là vấn đề mà nhiều người quan tâm. Theo đó, thông thường tuổi thọ của xe điện sẽ giao động trong khoảng 5 – 6 năm. Tuy nhiên, thời gian trên có thể thay đổi tùy thuộc vào quá trình sử dụng và bảo dưỡng của người dùng.

Nói chung, động cơ điện không thể nào hoạt động mãi mãi mà chúng sẽ bị hao mòn theo thời gian. Nhưng làm sao để biết được khi nào thì chúng sẽ đến lúc cần được bảo trì, bảo dưỡng hoặc thay thế? Thông thường, khi động cơ xe điện gặp vấn đề chúng sẽ phát tín hiệu nhất định, người dùng chỉ cần lưu ý quan sát sẽ thấy sự hư hỏng hoặc xuống cấp của chúng. Điều này được thể hiện qua hiệu suất hoạt động của xe là chủ yếu.

Bên cạnh đó, một số nghiên cứu mới đây, có một loại thuốc nhuộm đặc biệt có thể cho phép người sở hữu xe điện và thợ máy biết rõ khi nào thì thời điểm thay thế động cơ. Thông thường, động cơ xe điện có chứa những sợi dây đồng được quấn chặt lại với nhau, chúng được bao phủ bởi một lớp nhựa cách điện. Do các yếu tố như nhiệt độ do động cơ tạo ra, lớp nhựa đó sẽ bị biến chất, ngày càng “giòn” hơn theo thời gian. Đến cuối cùng, chúng sẽ bị nứt và vỡ ra và khi đó động cơ cần thay mới.

7. Bảo dưỡng động cơ xe điện thường xuyên, đúng cách

Để đảm bảo motor điện hoạt động tốt nhất thì cần bảo dưỡng chúng thường xuyên và thực hiện theo đúng quy trình chuẩn. Đây cũng là cách giúp tăng tuổi thọ động cơ cũng như công suất đạt được luôn hiệu quả và tối đa. Đồng thời, việc này còn ngăn ngừa được những trục trặc và hư hỏng của động cơ.

Dưới đây là một số lưu ý cơ bản:

• Chú ý lắng nghe tiếng của động cơ phát ra: Thông thường khi động cơ hoạt động bình thường, tiếng máy phát ra sẽ êm. Nếu có tiếng lạ, kêu to, ồn,… thì cần kiểm tra ngay để phát hiện lỗi và khắc phục sớm.
• Kiểm tra nhiệt độ của động cơ: Nếu thấy chúng quá nóng hoặc có khói, mùi lạ thì hãy kiểm tra ngay.
• Thường xuyên lau chùi bụi bẩn bám vào động cơ để tránh ảnh hưởng đến công suất cũng như khả năng vận hành của xe điện.
• Kiểm tra công suất của động cơ bằng cách sử dụng ampe kế.
• Thường xuyên kiểm tra dây điện, ổ trục và bạc đạn sẽ giúp bạn nhanh chóng phát hiện ra những khiếm khuyết để có biện pháp khắc phục.
• Bảo dưỡng động cơ xe điện định kỳ theo khuyến cáo của nhà sản xuất (phổ biến nhất là 3 tháng/1 lần).

Quy trình bảo dưỡng động cơ xe điện bao gồm các bước sau: 

• Bước 1: Tháo động cơ ra khỏi thiết bị
• Bước 2: Kiểm tra động cơ
• Bước 3: Kiểm tra độ cách điện
• Bước 4: Lau chùi toàn bộ động cơ
• Bước 5: Sửa chữa các hư hỏng phát sinh

Có thể nói, động cơ xe điện đóng vai trò quan trọng, được ví như “trái tim” của xe chạy điện. Đối với các loại xe nâng điện thì chúng càng đặc biệt. Thông thường, xe nâng điện sẽ cần bảo dưỡng không chỉ động cơ mà các bộ phận khác định kỳ. Người sử dụng có thể tìm đến địa chỉ mua hàng để được hỗ trợ quá trình bảo dưỡng được tốt nhất.

Tại Việt Nam, Công ty Cổ phần xe nâng Thiên Sơn là tổng đại lý phân phối chính hãng và duy nhất hãng xe nâng HangCha số 1 Trung Quốc. Với nhiều năm hoạt động trong lĩnh vực xe nâng, Thiên Sơn luôn cam kết phân phối tới tận tay khách hàng sản phẩm xe nâng HangCha đảm bảo chất lượng với giá luôn tốt nhất. Đặc biệt, chính sách bảo hành hậu mãi, luôn hỗ trợ khách hàng tối đa cũng là lý do vì sao Thiên Sơn được nhiều khách hàng lựa chọn và đánh giá cao.

Phía trên là những thông tin cơ bản về động cơ xe điện. Quý khách hàng có nhu cầu mua xe nâng điện vui lòng liên hệ trực tiếp hotline 0869 285 225 để được chuyên viên tư vấn sản phẩm phù hợp cũng như báo giá ưu đãi nhất!

Xem thêm:

• Nước cất châm bình ắc quy là gì? Giá bao nhiêu?
• Cách sạc bình ắc quy nước an toàn nhất