Vòng quay hàng tồn kho là gì? Cách tính vòng quay hàng tồn kho

Vòng quay hàng tồn kho là một trong những chỉ số quan trọng trong kinh doanh, có liên hệ mật thiết đến doanh thu, chi phí đầu tư. Dựa vào vòng quay hàng tồn kho, doanh nghiệp có thể đưa ra những phương pháp quản lý và cải thiện hàng tồn kho hiệu quả.

1. Vòng quay hàng tồn kho là gì?

Vòng quay hàng tồn kho (Inventory Turnover) là số lần doanh nghiệp thay thế lượng hàng dự trữ trong kho của mình trong một thời kỳ nhất định. Đây là một trong những chỉ số tài chính quan trọng dùng để đo lường khả năng quản trị hàng tồn kho bằng cách xem xét giá vốn hàng bán so với hàng tồn kho trung bình trong một khoảng thời gian nhất định, thường là theo năm.

Khi muốn phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp thường tính toán hệ số vòng quay hàng tồn kho để đối chiếu tỷ lệ hàng hóa đã bán với hàng hóa được nhập vào kho trong cùng một thời kỳ. Từ đó, có thể xác định được tình hình hàng hóa nhập xuất không hiệu quả và kịp thời điều chỉnh kế hoạch sản xuất, nhập hàng và bán hàng sao cho hiệu quả hơn.

Vấn đề dự trữ hàng tồn kho sao cho hợp lý là mục tiêu của mọi doanh nghiệp để đảm bảo quá trình sản xuất và kinh doanh không bị gián đoạn. Dự trữ quá nhiều gây ứ đọng vốn, gia tăng chi phí lưu kho dẫn đến hiệu quả sử dụng vốn thấp. Ngược lại, dự trữ quá ít sẽ ảnh hưởng đến tiến độ bán hàng của doanh nghiệp. Chính vì vậy, việc phân tích số vòng quay hàng tồn kho qua nhiều thời kỳ là rất cần thiết để đánh giá tính hợp lý của công tác dự trữ hàng tồn kho.

2. Cách tính vòng quay hàng tồn kho

a. Công thức tính vòng quay hàng tồn kho

Vòng quay hàng tồn kho được tính bằng số giữa giá vốn hàng bán trong năm và hàng tồn kho trung bình:

Vòng quay hàng tồn kho = (Giá vốn hàng bán) / (Hàng tồn kho trung bình).

Trong đó:

• Giá vốn hàng bán là tổng tất cả các chi phí liên quan đến việc bán sản phẩm, bao gồm chi phí sản xuất, nguyên vật liệu, nhân công, chi phí vận chuyển hàng hóa và bất kỳ chi phí liên quan nào khác. Giá vốn bán hàng được tính theo công thức: Giá vốn hàng bán = Giá vốn hàng tồn kho đầu năm + Chi phí hàng tồn kho tăng thêm (mua trong năm) – Giá vốn hàng tồn kho cuối năm.
• Hàng tồn kho trung bình là chi phí trung bình của hàng hóa tồn kho trong một khoảng thời gian nhất định, được tính bằng công thức: Hàng tồn kho trung bình = (Giá vốn đầu năm + Giá vốn hàng tồn kho cuối năm) ÷ 2.

Ví dụ cụ thể: Doanh nghiệp A có giá trị vốn hàng bán là 6 triệu đô cho năm hiện tại. Chi phí tồn kho đầu kỳ của công ty là 800.000 đô và chi phí tồn kho cuối kỳ là 600.000 đô. Như vậy, hàng tồn kho trung bình của doanh nghiệp trong năm nay là (800.000 + 600.000)/2=600.000 đô. Kết quả là vòng quay hàng tồn kho được tính toán là 6.000.000/600.000=10 lần/năm.

Từ đó có thể tính toán được số ngày của một vòng quay trên một năm là 365/10=36,5 (ngày). Điều này được hiểu rằng cứ 36,5 ngày thì doanh nghiệp sẽ nhập lô hàng mới vào kho. Dựa vào đó, bạn có thể ước tính được thời gian thích hợp để có kế hoạch nhập hành và kinh doanh cụ thể hơn.

b. Giá trị lý tưởng của hệ số vòng quay hàng tồn kho

Chỉ số vòng quay hàng tồn kho càng cao cho thấy doanh nghiệp bán càng nhanh và hàng tồn kho không bị ứ đọng nhiều. Tuy nhiên, chỉ số này nếu quá cao cũng không tốt bởi điều đó thể hiện lượng hàng dự trữ trong kho không nhiều, nếu nhu cầu thị trường tăng nhanh thì doanh nghiệp không có đủ hàng để cung ứng và dễ bị mất khách vào tay doanh nghiệp đối thủ. Bên cạnh đó, vấn đề nguyên liệu đầu vào không đủ cung ứng khiến dây chuyền sản xuất bị ngưng trệ.

Ngược lại, khi chỉ số vòng quay hàng tồn kho thấp cho thấy doanh nghiệp bán hàng chậm và hàng hóa bị ứ đọng nhiều. Điều này đẫn đến rủi ro hàng hóa quá hạn, suy giảm chất lượng và giá trị bị giảm xuống, đồng thời tăng chi phí kho vận. Hơn thế nữa, vấn đề tồn kho quá lâu đồng nghĩa với tình hình kinh doanh kém khả quan, khả năng thanh khoản của doanh nghiệp thấp. 

Vì vậy, chỉ số vòng quay hàng tồn kho cần phải đủ lớn để đảm bảo hoạt động kinh doanh diễn ra liên tục và hiệu quả nhất. Với mỗi ngành nghề, vòng quay hàng tồn kho có các giá trị khác nhau. Do đó, để xác định được đâu mới là giá trị lý tưởng của hệ số vòng quay hàng tồn kho, cần đối chiếu với các doanh nghiệp cùng ngành và đối chiếu số liệu với các năm trước đó để biết chính sách hàng tồn kho của doanh nghiệp mình có hiệu quả hay không.

3. Những đối tượng nào quan tâm đến vòng quay hàng tồn kho của doanh nghiệp?

Vòng quay hàng tồn kho của doanh nghiệp được một số đối tượng đặc thù quan tâm, không chỉ ban lãnh đạo doanh nghiệp để cải thiện hoạt động kinh doanh mà còn các đối tượng khác với các mục đích khác nhau:

• Cổ đông, thành viên góp vốn: Các đối tượng này tìm hiểu về vòng quay hàng tồn của doanh nghiệp để đánh giá tình hình kinh doanh, khả năng thanh khoản chuyển đổi từ tài sản sang tiền cũng như nguồn tiền của doanh nghiệp.
• Ban giám đốc, phòng kinh doanh: Họ quan tâm đến vòng quay hàng tồn để tiến hành đánh giá hoạt động kinh doanh và kịp thời đưa ra những phương án cải thiện và nâng cao hiệu quả hoạt động.
• Ngân hàng cho vay vốn: Đối tượng này muốn biết doanh nghiệp tăng trưởng có ổn định không, thông qua vòng quay hàng tồn kho để đánh giá khả năng chuyển đổi tài sản sang tiền là bao lâu. Từ đó đánh giá, thẩm định được khả năng trả gốc và lãi ngân hàng đúng hạn của doanh nghiệp.
• Nhà đầu tư tương lai: Các đối tượng này xác định giá trị doanh nghiệp trước khi đưa ra quyết định đầu tư thông qua việc đánh giá các chỉ số tài chính, trong đó có vòng quay hàng tồn kho.

4. Một số yếu tố ảnh hưởng đến vòng quay hàng tồn kho

Sau khi tính được vòng quay hàng tồn kho, nếu chỉ số này có gặp vấn đề thấp hoặc quá cao, các nhà quản trị, các chủ doanh nghiệp thường sẽ phân tích con số này chịu ảnh hưởng bởi những yếu tố nào để đưa ra những giải pháp cải thiện hiệu quả. Một số yếu tố chính ảnh hưởng đến vòng quay hàng tồn kho như sau:

a. Nhu cầu mua hàng

Đây là yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất đến hệ số vòng quay hàng tồn kho bởi hàng hóa được bán ra hay vẫn phải lưu lại kho phụ thuộc rất lớn vào nhu cầu của người mua. Bên cạnh đó, nếu sản phẩm không tiếp cận được đúng đối tượng khách hàng mục tiêu thì khả năng cao chúng không được bán ra thị trường.

b. Xu hướng mua hàng

Vào các dịp quan trọng trong năm như lễ tết, xu hướng mua hàng và nhu cầu mua sắm tăng cao đột biến. Điều này cũng có những tác động nhất định tới lượng hàng tồn kho của các doanh nghiệp. Thông thường, doanh nghiệp sẽ khuyến khích khách hàng đặt trước để có đủ thời gian chuẩn bị, cung ứng những sản phẩm tốt nhất.

c. Chiến lược kinh doanh, phương pháp bán hàng

Cùng một mặt hàng, vì sao doanh nghiệp này liên tục nhập hàng mới trong khi doanh nghiệp khác vẫn ứ đọng số lượng lớn hàng hóa trong kho? Nguyên nhân là do chiến lược kinh doanh và phương pháp bán hàng của mỗi doanh nghiệp là khác nhau, dẫn đến hiệu quả kinh doanh có sự khác biệt nhất định. Chính vì vậy, vòng quay hàng tồn kho của mỗi doanh nghiệp là khác nhau.

d. Tính thời vụ của sản phẩm

Vòng quay hàng tồn kho có sự thay đổi lớn trong năm nếu doanh nghiệp bán các loại sản phẩm có tính chất thời vụ. Ví dụ: vào mùa đông, nhu cầu mua sắm áo ấm tăng lên đột biến. Vòng quay hàng tồn kho giảm khi lượng hàng tồn kho tăng lên, khi mua bán hàng đến, vòng quay đột ngột tăng lên và công ty bán hết hàng tồn kho của mình.

5. Làm thế nào để tối ưu vòng quay hàng tồn kho?

Để giải quyết vấn đề tồn kho quá nhiều hoặc vòng quay hàng tồn kho quá cao hoặc quá thấp, các nhà quản trị, các chủ doanh nghiệp thường phân tích nhu cầu, xu hướng mua sắm trong từng giai đoạn cũng như kế hoạch nhập hàng, kế hoạch kinh doanh phù hợp. Dưới đây là một số phương pháp để tối ưu vòng quay hàng tồn kho.

a. Kích thích nhu cầu mua sắm

Khi vòng quay hàng tồn kho đạt mức báo động, cũng là lúc doanh nghiệp nên xem xét và đưa ra những chiến lược kích thích nhu cầu mua sắm và thúc đẩy bán hàng tốt hơn. Có thể là tạo các chương trình quảng cáo, bán hàng đi kèm, giảm giá sản phẩm,… để thu hút khách hàng. Hoặc cải thiện dịch vụ, nâng cao trải nghiệm để có thể giữ chân khách hàng. Từ đó, cải thiện vòng quay hàng tồn kho.

Tuy nhiên, việc giảm giá cũng cần lưu ý lựa chọn mức giá vừa làm thỏa mãn khách hàng lại không quá ảnh hưởng đến nhu cầu của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, doanh nghiệp không lạm dụng các chương trình giảm giá bởi việc này dẫn đến tâm lý chờ giảm giá rồi mới mua sắm của khách hàng, khiến cho giá trị và chỗ đứng của doanh nghiệp trong lòng khách hàng giảm sút nghiêm trọng.

b. Cải thiện hoạt động dự báo nhu cầu

Việc dự trữ hàng tồn kho phụ thuộc rất lớn vào số liệu dự báo nhu cầu thị trường trong thời gian tiếp theo. Nếu tỉ lệ vòng quay hàng tồn kho quá thấp, doanh nghiệp cần đánh giá lại xem hoạt động hoạch định nhu cầu đã chính xác hay chưa. Dự báo nhu cầu càng chính xác thì hiệu quả của việc lưu hàng và bán hàng càng cao.

c. Tối ưu việc bán hàng và quản lý hàng trong kho

Doanh nghiệp nên phân chia hàng hóa thành 2 nhóm: Nhóm bán chạy và nhóm bán chậm để qua đó có kế hoạch nhập hàng và bán hàng cụ thể, hiệu quả đối với từng nhóm hàng. Tốt nhất nên áp dụng quy tắc hiệu suất Pareto 80:20, giảm số lượng sản phẩm mang lại ít lợi nhuận và đầu tư nhiều hơn và các sản phẩm bán chạy, tạo lợi nhuận nhiều hơn. Việc giảm bớt các mặt hàng có số vòng quay hàng tồn thấp sẽ cải thiện tỉ lệ vòng quay hàng tồn kho cho toàn công ty.

Bên cạnh đó, việc sử dụng các phần mềm hỗ trợ quản lý kho hàng cũng là một trong những giải pháp đáng trải nghiệm để hàng hóa được kiểm soát một cách chính xác và chuyên nghiệp.

d. Khuyến khích khách hàng đặt hàng trước

Với các sản phẩm có giá trị cao và đòi hỏi quá trình sản xuất phức tạp, doanh nghiệp nên khuyến khích khách hàng đặt hàng trước, vừa tối ưu vòng quay hàng tồn kho lại có thể thăm dò được nhu cầu của khách hàng để có thể sản xuất hoặc nhập về số lượng hàng hóa phù hợp.

e. Rút ngắn chu kỳ theo dõi vòng quay hàng tồn kho

Đối với các doanh nghiệp nhỏ và ít kinh nghiệm quản lý, việc rút ngắn chu kỳ theo dõi hàng tồn kho là việc cần thiết. Có thể tính vòng quay hàng tồn kho theo tháng hoặc quý để kịp thời phát hiện những hạn chế và tối ưu công tác quản lý hàng trong kho cũng như có sự thay đổi trong phương pháp kinh doanh phù hợp.

Bên cạnh những phương pháp trên, việc tối ưu không gian lưu trữ trong kho cũng là một phương pháp hiệu quả giúp tối ưu chi phí lưu trữ, từ đó góp phần cải thiện chỉ số vòng quay hàng tồn kho. Để việc sắp xếp, lưu trữ hàng hóa trong kho tối ưu nhất, bên cạnh việc sử dụng phần mềm quản lý kho, doanh nghiệp nên trang bị giải pháp kho vận toàn diện, trong đó có hạng mục thiết bị nâng hạ. Loại thiết bị này giúp việc sắp xếp hàng hóa lên cao, lên giá kệ được tối ưu nhất.

Nếu có nhu cầu tìm hiểu và chọn mua các thiết bị nâng hạ nói chung và các sản phẩm xe nâng hàng trong kho nói riêng, quý khách hàng vui lòng liên hệ hotline 0868 2285 225 để được các chuyên gia của Thiên Sơn tư vấn tận tình và báo giá chi tiết.